ابریشم این پارچه گرانبها وزیبا که برندهای فاخر در لباسهای لوکس از آن استفاده میکنند
ابريشم يك كلمة اصيل فارسي است 1 . در زبان پهلوي ، اپه ريشم ، در واژگان افغاني ، ورشم ، در تلفظ پاميري ، ورشوم و يا ورژم ، در گويش ارمني ، اپرسم ، و در زبان عربي ، ابريسم ، گفته ميشود
در فرهنگهاي زبان پارسي اين واژگان “ افريشم ” و “ بريشَم ” نيز آورده شده است .با اين حال در زبان فرس قديم كلمة ابريشم ديده نشده است . از سوي ديگر در زبانهاي پهلوي به كلمة “ لاه ” به معني ابريشم خام برميخوريم و هم اينك در بيرجند امروزي به ابريشم در لهجة محلي “ لاس ” گفته شده و عملياتِ صمغگيري نيز “ لاس گيري ” خوانده ميشود و البته بيدليل نيست كه شهر لاهيجان را شهر ابريشم ناميدهاند
ابریشم (به هندی: हेशम rashem)[۱] یک نخ طبیعی است که از پیلهٔ کرم ابریشم گرفته میشود. عمده تشکیل دهنده آن پروتئین است. از نخ ابریشم، پارچههای ابریشمی میبافند که یکی از بهترین و نرمترین پارچههای دنیا به شمار میروند. به دلیل خاصیت براقی نخ ابریشم، پارچههای بافته شده از ابریشم همانند منشورهایی هستند که اگر از جهات مختلف به آنها نگاه کنید رنگهای متفاوتی از آن می بینید.
سابقه تولید لباس و پارچه در ایران به قبل از اسلام برمیگردد.در آن دوره سه نوع لباس و پارچه از ابریشم تهیه میشده است
نوع اول دیبا بوده که به لباس ابریشمی ساده رنگی گفته میشده است.
نوع دوم بر خلاف گفته لغتنامه دکتر معین پرنیان بود که به لباس ابریشمی چند رنگ و اغلب هفت رنگ اطلاق میشده که در بعضی موارد دارای طرح گل در میان پارچه هم بوده است.
نوع سوم و کاملا درباری ایرانی پرند بوده است که به پارچه رنگین ابریشمی و دارای طرح های حاشیه ای گفته میشده و مخصوص خاندان امپراطوری ایرانی بوده است.
پيدايش ابريشم
بر اساس مدارك مستند تاريخي ، اولين بار كرم ابريشم را چينيها اهلي كرده و پرورش دادند . در سال 2660 قبل از ميلاد سي لين شي « SI – LING –CHI » ملكة افسانهاي چين باستان كه در عصر مفرغ مي زيسته و همسر امپراتور اسطورهاي چين يعني “ هوانگ تي ” بوده است ، ضمن گردش در مزارع جنگلي اين كشور متوجه تارهاي نازكي شد كه روي شاخهها و برگهاي درختان توت تنيده شده بود .
بنا بر تاريخهاي اولية چيني ، هوانگ تي اولين امپراطور سلسلة شيا ميباشد كه در حدود 3000 سال پيش از ميلاد تاسيس شده است . با اين حال و اگر چه وجود تمدنهايي در چنين دوراني در چين باستان به اثبات رسيده است اما مدارك باستانشناختي معتبري از وجود امپراطوري يكپارچه چين در دست نبوده و تنها بر پاية منابع ادبي موثق از آنها صحبت به ميان آورده ميشود .
در ادبيات نخستين چين ، يكي از ارجمندترين قهرمانان باستاني ، هوانگ تي يا امپراتور زرد است . در فرهنگ عامه چين گمان ميرود كه او پديدآورنده آتش و مختوع خط و نگارش چيني است . سو ما چي ين ، نخستين تاريخنگار چين باستان ، در مورد او ميآورد كه “امپراتور زرد چندين همسر و پسران زيادي داشته ؛ اما در آن هنگام هيچ الگوي مشخصي براي جانشيني سلطنت وجود نداشته است . در نتيجه ، چندين نسل پس از مرگ امپراطور زرد ، تاج و تخت در ميان فرزندانش دست به دست شده است .
به هر حال در تاريخ چين از “ ملكه سي لين شي ” با افتخار و مباهات ياد برده شده و راهاندازي نوغانداري و بافت پارچههاي حريري را به او نسبت ميدهند . از اين روست كه او را در افسانههاي چيني “ الهة ابريشم ” خوانده و هر ساله در فصل بهار طي مراسمي با شكوه براي او جشن گرفته و نذر و قرباني تقديم ميكنند.
با كشف ابريشم ، سلاطين چيني نحوة توليد و تهية پارچههاي ابريشمي را نزد خود محفوظ داشته و استفاده از اين پارچهها را تنها براي درباريان و شاهزادگان طراز اول كشور مجاز دانستند . در آن سالها پادشاهان چيني با وضع قانوني ، مجازات فاش كردن اسرار توليد ابريشم و منسوجات ابريشمي را اعدام اعلام كرده بودند .
با مرور زمان سلسلة شيا منقرض و دودمان شانگ قدرت را در چين در دست گرفت. پادشاهان اوليه شانگ با قدرت هر چه بيشتر سعي در افزونتر كردن پايههاي قدرت سلطنت خويش را داشتند ليكن حكمرانان بعدي اين سلسله و ساير خاندانهاي حاكم در چين 5 با لغو قوانين سختگيرانة پيشين عمليات نوغان كاري را از انحصار درباريان طراز اول خارج كرده و در اكثر مناطق چين باستان پرورش كرم ابريشم رواج يافت . در آن ايام تخم نوغان و الياف ابريشم پربهاترين كالا بود و در بازارهاي تجارت به نام “ پول ابريشم ” وسيلة داد و ستد قرار گرفت.
ويل دورانت از آن دوران ميآورد كه “ … زنان در كلبهها يا كارگاهها انواع لباس و پارچههاي مزين و گرانبها را با نخ ابريشم بشكلي كاملاً ماهرانه براي ثروتمندان ميبافند در حالي كه خود جامة پنبهاي بر تن داشتند. آنان محصولات تهيه شده را در دكانهاي شهرهاي مختلف چين به فروش ميرسانند . در آن ادوار در شهرها اضافي مركب از كارگران و كارفرماياني كه در امر توليد ابريشم دخيل بودند شكل گرفت” .
با اين حال چينيها بيش از 3200 سال توانستند تا از خروج نحوة توليد و پرورش كرم ابريشم به خارج از امپراتوري خويش ممانعت بعمل آورند . در طي اين سالها كشور چين با صدور پارچههاي ابريشمي و ابريشم خام به خارج از كشور طلا دريافت مي داشت و سود سرشاري از اين راه ميبرد . تجارت و سود حاصل از اين داد و ستند تنها در اختيار درباريان بود و البته شاهان چيني نيز بارها جهت ايجاد ارتباط با كشورهاي همسايه پارچههاي ابريشمي را بعنوان تحفه و هديه با سفيران خود همراه ميكرد .
